Hoe begin je aan een nieuwe roedel? Eerst moet je het ouderlijke nest verlaten en op zoek gaan naar een nieuw territorium, ver van mama- en papawolf. De mannetjeswolf die sinds 2018 in de Hoge Venen leeft, Akéla, legde zo maar liefst 500 km af voor hij een territorium vond dat hem beviel. 'Wolven kunnen enorme afstanden overbruggen voor ze zich vestigen. Zo beschermen ze zich instinctief tegen inteelt: ver van het ouderlijk nest hebben ze minder kans om bijvoorbeeld een zusje tegen te komen', vertelt Corentin Rousseau, bioloog bij WWF in België.
Om écht te kunnen openbloeien, had Akéla een partner nodig. Veel mensen denken dat wolven graag alleen zijn – dat doet de uitdrukking lone wolf ook geloven –, maar op de lange termijn hebben ze graag gezelschap. Hoe vinden wolven een partner om kleine wolfjes mee te maken? 'Mannetjes bakenen hun territorium af met urine of uitwerpselen, of laten hun geur achter door tegen bijvoorbeeld bomen te schuren. Dan moet de wolf afwachten tot een vrouwtje zijn geursporen opvangt én lekker vindt. Die wolvin gaat daarna op zoek naar de lekker geurende wolf. Komen ze elkaar tegen, dan is de zaak zo goed als beklonken', zegt Corentin.
Wolven wijden hun wittebroodsweken aan uitgebreide verleidingsrituelen.
'Het vrouwtje volgt het mannetje doorheen zijn territorium – of omgekeerd, als de wolvin op de wolf zat te wachten. Meestal groeien ze dan uit tot koppel. Maar soms klikt het niet! Dan gaat ofwel de wolf, ofwel de wolvin weg', zegt Corentin.
Waarschijnlijk is dat het geval voor Emma, de wolvin in het noorden van het land die enkele maanden geleden gespot werd met een mannetje dat nu blijkbaar vertrokken is.
Klikt het wel, dan zou je durven denken dat de jonge wolven aan het flirten slaan. Ze lijken wel te knuffelen, maken huilende geluidjes, geven elkaar kusjes en wassen elkaar soms. Ze genieten dus enkele weken van hun verleidingsspel voor ze aan het échte werk beginnen. Want wanneer de eerste lentevogels beginnen fluiten, is het tijd voor actie!
Tegelijk beginnen de wolven hun nest uit te breiden. Het vrouwtje zoekt holletjes en maakt ze groter. Zo heeft ze verschillende schuilplekken voor als ze zou moeten vluchten met haar welpjes. Nu moeten we enkel nog geduld oefenen!
Het vrouwtje is elk jaar twee maanden drachtig. Dan bevalt ze van drie tot zeven welpjes! Het gezinsleven kan beginnen.
Sinds de jaren 40 denken veel mensen dat de alfawolf als agressieve alleenheerser de baas speelt over zijn roedel. Maar niets is minder waar! Roedels doen veel meer denken aan een samengestelde familie. De ouders staan aan het hoofd van de groep, die verder bestaat uit de welpjes van dat jaar en nog enkele jonge wolven van de vorige worp. 'Over het algemeen blijven welpen maximaal twee jaar bij hun ouders. Het gebeurt zelden dat wolven langer dan 20 maanden in hotel mama blijven. Heel soms aanvaarden Europese roedels ook tantes of nonkels, andere verre familieleden of zelfs vreemde wolven', legt Corentin uit.
Het stichtende paar, en dan vooral de wolvin, houdt de roedel samen. Mama en papa handhaven de orde – en o wee als wolven proberen te paren onder hun wakende blik!
Als alles goed gaat, paren de ouders zelf pas weer in het volgende voorjaar. En dan begint het verhaal opnieuw!
Normaal verlaten jonge wolven de roedel als volleerde jagers wanneer ze één of twee jaar oud zijn. Tenzij een tragische gebeurtenis roet in het eten gooit.
'Als de papa- of mamawolf sterft, kan de roedel uit elkaar vallen. Met ernstige gevolgen: de jonge wolven hebben geen rolmodel en kunnen nog niet goed jagen. Dan kiezen ze voor de gemakkelijke oplossing en vallen ze schapen of ander vee aan. En zo richten ze heel wat schade aan. Je leest het: wolven doden kan dus net gevaarlijk zijn voor ons vee!', benadrukt Corentin.
Dat is precies waarvoor we in de zomer van 2023 vreesden, toen August – de vader van de Vlaamse roedel – werd aangereden door een auto. Gelukkig bleef de roedel samen.
In België lopen wolven enorm veel risico op aanrijding: elke km² wolvengebied wordt doorkruist door vijf kilometer aan wegen. Reden te meer om vee te beschermen met elektrische omheiningen. Die oplossing werkt trouwens erg goed!
Je hoort vaak dat wolven trouwe dieren zijn; dat koppeltjes samenblijven voor het leven. Vaak is dat zo, maar niet altijd.
Als een van de wolven sterft, kan de andere wolf een nieuwe partner zoeken. Zo vormde August, die deze zomer overleed, eerst een koppeltje met Naya in 2019. Naya raakte zwanger, en verdween dan spoorloos … August bleef alleen achter, maar leerde Noëlla kennen in 2020.
Sommige wolven hebben ook meerdere vriendinnetjes. Dat zagen we bijvoorbeeld in Yellowstone National Park in de Verenigde Staten, waar een mannetjeswolf de bijnaam Casanova kreeg.
De meeste koppeltjes blijven gewoon trouw aan elkaar, en krijgen samen verschillende keren welpjes. Sinds 2021 hebben Akéla en Maxima al drie keer wolfjes op de wereld gezet!
België herbergt op dit moment vier wolvenroedels: drie in Wallonië en één in Vlaanderen. We hopen dus dat we in de lente weer kleine wolfjes mogen verwelkomen!
Met de steun van vele partners blijft WWF zich inzetten om de wolf zijn rechtmatige plaats terug te geven in België, en om vee te beschermen met het Wolf Fencing Team.